Λαθρεμπόριο τσιγάρων και αντεγκληματικές δράσεις

Της Ερασμίας Μπίτσικα

Έ ρ ε υ ν ε ς

Σύμφωνα με έρευνα του 2008 στη Μεγάλη Βρετανία το λαθρεμπόριο καπνού προκαλεί περίπου 4.000 θανάτους κάθε χρόνο. Αυτό υπολογίστηκε ως εξής. Αν δεν υπήρχε λαθρεμπόριο, το οποίο ρίχνει και τις τιμές των τσιγάρων, ο νόμιμος καπνός θα κόστιζε περίπου 12% παραπάνω από τη σημερινή τιμή. Έτσι, στατιστικά περίπου 5-8% των καπνιστών θα σταματούσε το κάπνισμα, άρα σχεδόν 4.000 άνθρωποι θα γλίτωναν το θάνατο. Σε παγκόσμιο επίπεδο έχουμε τα εξής στοιχεία: ένας στους
δέκα ενήλικες πεθαίνει πρόωρα από ασθένειες που σχετίζονται με το τσιγάρο (εμφράγματα, εγκεφαλικά, καρκίνος του πνεύμονα) και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2030 θα πεθαίνουν περίπου 8 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο, 80% των οποίων στις φτωχές, αναπτυσσόμενες χώρες, που αποτελούν την νέα αγορά των καπνοβιομηχανιών. Μέσα στον 21ο αιώνα οι ειδικοί λένε ότι θα πεθάνουν περίπου 1 δισεκατομμύριο καπνιστές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Καταπολέμηση της

Απάτης σε πόνημά της για το Σχέδιο Δράσης ενάντια στο Λαθρεμπόριο Τσιγάρων και Αλκοόλ στα
ανατολικά ευρωπαϊκά σύνορα αναφέρει πως η κατανάλωση καπνού στις συνοριακές περιοχές έχει αυξηθεί κατά 90%!  Έρευνα από το Κέντρο για την Οικονομία της Υγείας στο Πανεπιστήμιο του York έδειξε ότι οι δαπάνες θεραπείας ασθενειών που προκαλεί το κάπνισμα ανέρχονται σε περίπου 1,5 δισεκατομμύρια το χρόνο. Άλλες δαπάνες περιλαμβάνουν την πληρωμή ασθένειας ή ανικανότητας για όσους υποφέρουν από ασθένειες που προκαλεί το κάπνισμα και η πληρωμή συντάξεων και άλλων οικογενειακών δαπανών κοινωνικής ασφάλισης υπέρ των προστατευομένων μελών αυτών που πεθαίνουν λόγω καπνίσματος. 

Η Δράση του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής κατά του Λαθρεμπορίου Καπνού

 Διακίνηση Καπνικών Προϊόντων (από 01-01-2011 έως 21-07-2011)

Α/Α/ΚΑΤΑΣΧΕΘΕΝΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ/ ΣΗΜΑΙΑ ΠΛΟΙΟΥ/  ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΣΙΓΑΡΩΝ ΣΕ ΠΑΚΕΤΑ/ ΔΙΑΦΥΓΟΝΤΕΣ ΔΑΣΜΟΙ (ΣΕ ΕΥΡΩ) 

1. M/V  TOMΚO ΒΟΛΙΒΙΑΣ    2.202.500                   6.888.237,77 

2. M/V  RAZVEDCHIKI  ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ    968.380    2.984.173,61 

3. M/V  ADELAIDA M ΚΟΜΟΡΕΣ 2.197.500           7.000.831,19 

4. M/V  G. ARSHINTSEV ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ 2.016.500   6.000.000,00 

5. M/V  SNEZHURA ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ 1.449.320            4.622.864,01 

6. M/V  ELIZABETH ΒΟΛΙΒΙΑΣ 1.350.000                5.453.287,75 

7. M/V  ALTAIR ΣΑΟ ΤΟΜΕ 1.496.110                      4.572.000,00 

8. M/V  INA ΚΟΜΟΡΕΣ 1.500.000                               4.500.000,00 

9. M/V  RESTA ΤΑΝΖΑΝΙΑΣ 1.020.000                      3.000.000,00 

10. 19 Φ/Γ ΟΧΗΜΑΤΑ ---- 2.984.136                           8.638.155,87 

11. 8 ΙΧΕ ΟΧΗΜΑΤΑ ---- 4.169                                         10.773,46 

ΣΥΝΟΛΟ 17.184.005                                                    53.670.323,66 

Άτομα που σχετίζονται με τις υποθέσεις και έχουν συλληθεί:132 

Μόνο για τον Οκτώβριο του 2011 η Διεύθυνση Ασφάλειας εξιχνίασε την εμπλοκή 47 ατόμων σε 4 υποθέσεις λαθρεμπορίου τσιγάρων, όπου κατασχέθηκαν 4.255.850 (ΠΑΚΕΤΑ), 2 Φ/Γ, 3ΙΧΕ, 1 τροχόσπιτο. Συγκεκριμένα, σε μία επιχείρηση εντοπίστηκε Φ/Γ «CAPTAIN HANA» σημαίας Βολιβίας να εκφορτώνει τις πρώτες πρωινές ώρες της 13-10-2011 μεγάλες ποσότητες λαθραίων

τσιγάρων στα Λουτρά Ωραίας Ελένης σε φορτηγό όχημα. Στο πλοίο βρέθηκαν 6.000 χαρτοκιβώτια λαθραίων τσιγάρων διαφόρων επωνυμιών (περίπου 60.000.000 σιγαρέτα), ενώ οι διαφυγόντες δασμοί υπολογίζονται ότι ξεπερνούν τα 9.500.000,00 €. Από τους τριάντα δύο (32) συνολικά συλληφθέντες, οι εννέα (09) αποτελούσαν το αλλοδαπό πλήρωμα του πλοίου, ένας (01) ημεδαπός επέβαινε επ’ αυτού, ενώ οι υπόλοιποι είκοσι δύο (22) (εκ των οποίων 4 ημεδαποί) συνελήφθησαν στην ξηρά ως συνεργοί. Συνολικά, κατά την διάρκεια 13 μηνών (Σεπτέμβριος 2010-Νοέμβριος 2011) οι αρμόδιες υπηρεσίες διεξήγαγαν μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που είχαν ως αποτέλεσμα τις συλλήψεις 243 ατόμων και την κατάσχεση 26.660.158 πακέτων τσιγάρων, 15 Φ/Γ πλοίων, 27 Φ/Γ και ΗΜΦ/Γ οχημάτων, 14 ΙΧΕ, ενώ το ύψος των διαφυγόντων δασμών υπολογίζεται σε 84.140.514,81 ευρώ! 

Αναγκαία Αντεγκληματική Πολιτική και Δράση

Η Ε.Ε. έχει συνάψει συμφωνία το 2004 με την Philip Morris International (Marlboro, Chesterfield, Virginia Slim), το 2007 με την Japan Tobacco International και το 2010 με τις Βritish Αmerican Τobacco (Dunhill, Kent, Lucky strike, Pall Mall, Peter Styvesant, Rothmans) και Imperial Tobacco (Davidoff, Gauloises, West, DRUM, RIZZLA), όπου υποχρεούνται να παρέχουν πληροφορίες άμεσα (online) στις Τελωνειακές Υπηρεσίες σχετικά με τους «εργολάβους» με τους οποίους συνάπτουν συμφωνίες αγοράς-πώλησης και διακίνησης τσιγάρων.

Ωστόσο, τίποτα δεν θα βοηθούσε περισσότερο από ένα Διεθνές Σύμφωνο Καπνού, το οποίο θα εντατικοποιούσε την διεθνή συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών για το λαθρεμπόριο και θα ενέτεινε τις περιοριστικές πολιτικές στις πολύ-εθνικές και μη καπνοβιομηχανίες κυρίως κατά την προμηθευτική διαδικασία. 

Επιπλέον, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο κρίνεται απαραίτητη η πρόσληψη τελωνειακών υπαλλήλων, ειδικών ερευνητών και αναλυτών, η αγορά και τοποθέτηση σκάνερ στα λιμάνια και τους συνοριακούς σταθμούς των χωρών, προκειμένου γίνονται πιο ασφυκτικοί οι έλεγχοι των λαθραίων εμπορευματοκιβωτίων που μετακινούνται δια-συνοριακά. Έπειτα, και στο ίδιο πνεύμα να υπογραφούν συμφωνίες μεταξύ των Βαλκανικών κρατών και να γίνεται ανταλλαγή Αξιωματικών – Συνδέσμων για μεγαλύτερη και πιο αξιόπιστη ροή πληροφοριών και έγκαιρων επιχειρησιακών δράσεων με παράλληλη στήριξη των Αρχών με κατάλληλα κτίρια, εξοπλισμό, τεχνική βοήθεια και διηνεκή εκπαίδευση. 

Επίσης, κάθε χώρα που πλήττεται από το λαθρεμπόριο θα πρέπει να εισάγει νομοθετικά αυστηρότερες ποινές όχι μόνο στους διακινητές αλλά και στις καπνοβιομηχανίες που διευκολύνουν το λαθρεμπόριο (με την μορφή προστίμων αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ). 

Τέλος, καλό είναι να ενισχυθούν τα αντι-κίνητρα κατανάλωσης καπνού και η ενημέρωση της κοινής γνώμης για τις μεγάλες απώλειες εσόδων του κράτους και τις αντίστοιχες επιπτώσεις στους ίδιους τους φορολογούμενους και καταναλωτές, ώστε το λαθρεμπόριο να γίνει λιγότερο επικερδές. 

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια καταπολέμησης της κατανάλωσης μέσω της αρνητικής επιρροής των πακέτων τσιγάρων. Υποχρεωτικές εικονογραφικές προειδοποιήσεις και στις δύο μεριές του πακέτου για τις βλαβερές συνέπειες του τσιγάρου και αφαίρεση οποιουδήποτε χρώματος, εικόνας που θα μειώσει την ελκυστικότητα του πακέτου τσιγάρων θεωρούνται από ερευνητές ότι θα μειώσουν δραστικά τα ποσοστά κατανάλωσης. Πρωτοπόρες χώρες σε αυτό είναι η Ουρουγουάη και η Βραζιλία, καθώς 80% του πακέτου τσιγάρων έχει εικόνες από εγκέφαλους που αιμορραγούν και νεκρά έμβρυα! Επιπλέον, ένα καλό και πρόσφατο παράδειγμα είναι ο νόμος του Αυστραλιανού Κοινοβουλίου που επιβάλλει ένα θολό καφε-πράσινο πακέτο για όλες τις μάρκες τσιγάρων με γραφικά και προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο της υγείας! Οι αντιδράσεις βέβαια τόσο των καπνοπαραγωγών χωρών (Νικαράγουα, Δομινικανή Δημοκρατία, Ουκρανία) όσο και των μεγάλων καπνοβιομηχανιών (Philip Morris, ΒΑΤ και Imperial Tobacco) ήταν και άμεσες και έντονες, καθώς δήλωσαν πως θα προσβάλλουν το νόμο στο Ανώτατο Δικαστήριο της Αυστραλίας! Από την άλλη μεριά ο Υπουργός Υγείας Νικολά Ρόξον σχολίασε με την εξής δήλωση: «Εκείνοι πολεμούν να προστατεύσουν τα κέρδη τους, εμείς πολεμάμε να προστατεύσουμε ζωές»!

Πώς ορίζεται νομικά το λαθρεμπόριο;

Το λαθρεμπόριο γίνεται κυρίως σε είδη υποκείμενα σε βαρείς δασμούς, ή φόρους κατανάλωσης, σε τυχόν είδη μονοπωλίου, σε αρχαιότητες, καθώς και σε απαγορευμένα είδη εμπορίας, ή εισαγωγής. Τέτοια για παράδειγμα είναι πάσης φύσεως αντικείμενα πολυτελείας, κοσμήματα, ποτά, γούνες, αυτοκίνητα, καπνός, τσιγάρα, πετρέλαιο κ.λπ. ή απαγορευμένα ελεύθερης εμπορίας είδη όπως όπλα, ναρκωτικά, εκρηκτικά κ.λπ. 

Κάθε παράβαση τελωνειακής νομοθεσίας δεν συνιστά απαραίτητα και λαθρεμπορία, όπως συμβαίνει αντίθετα. Όταν για παράδειγμα διαπιστωθεί καταστρατήγηση των τελωνειακών νόμων, εξ οποιασδήποτε αιτίας, όπου και σαφώς δεν συνυπάρχει δόλος, τότε βεβαιώνεται υπό του αρμοδίου οργάνου τελωνειακή παράβαση η οποία και επισύρει στο δράστη μόνο πρόστιμο. Η τελωνειακή παράβαση διαφέρει της λαθρεμπορικής παράβασης που επισύρει επιπρόσθετα κατασχέσεις και ποινική δίωξη του δράστη.

Κατά το άρθρο 100 παρ. 1 του ν. 1165/1918 "περί Τελωνειακού Κώδικος, όπως η παράγραφος αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Α.Ν. 2081/1939, λαθρεμπορία είναι και "πάσα οιαδήποτε ενέργεια, που αποσκοπεί να στερήσει το Ελληνικό Δημόσιο από τους δασμούς, τέλη και δικαιώματα που εισπράττονται από αυτό, επί των εισαγομένων από την αλλοδαπή, ή εξαγομένων εμπορευμάτων και αν ακόμη αυτά εισπράχθηκαν σε χρόνο διαφορετικό από εκείνο που ορίζεται από το νόμο. Κατά τη διατύπωση του άρθρου 155 παρ. 1 β, του ν. 2960/2001 (Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας), λαθρεμπορία είναι και "πάσα οιαδήποτε ενέργεια, που αποσκοπεί να στερήσει το Ελληνικό Δημόσιο ή την Ευρωπαϊκή Ένωση των υπ' αυτών εισπρακτέων δασμών, φόρων και λοιπών επιβαρύνσεων από τα εισαγόμενα ή τα εξαγόμενα εμπορεύματα και αν ακόμη αυτά εισπράχθηκαν κατά χρόνο και τρόπο διάφορο από εκείνο που ορίζει ο νόμος. 

Επίσης, ως λαθρεμπορία θεωρείται, πλην άλλων, και η αγορά, πώληση και κατοχή εμπορευμάτων που εισήχθησαν ή τέθηκαν σε κατανάλωση κατά τρόπο που συνιστά το αδίκημα της λαθρεμπορίας. Στην τελευταία αυτή μορφή καθιδρύεται αυτοτελής νομοτυπική μορφή του εγκλήματος της λαθρεμπορίας, του οποίου η αντικειμενική υπόσταση συνίσταται στην αγορά, πώληση ή κατοχή από πρόσωπα, εκτός του εισαγωγέα, εμπορευμάτων που υπόκεινται σε εισαγωγικό δασμό, τέλος, φόρο δικαίωμα, που έχουν εισαχθεί εντός των συνόρων του Ελληνικού Κράτους, χωρίς άδεια της τελωνειακής αρχής, υποκειμενικώς δε για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος αυτού στην περίπτωση αυτή του εγκλήματος της λαθρεμπορίας, απαιτείται δόλος που συνίσταται στη γνώση, κατά τον κρίσιμο χρόνο του υπαιτίου ότι το εμπόρευμα που αγόρασε, πώλησε ή κατέχει είναι προϊόν λαθρεμπορίας, κατά την πιο πάνω έννοια, καθώς και τη θέληση αυτού να αποστερήσει το Ελληνικό Δημόσιο από τον οφειλόμενο δασμό, τέλος ή δικαίωμα. Επομένως, έγκλημα λαθρεμπορίας υφίσταται και μόνο επί κατοχής ορισμένου λαθρεμπορεύματος, εφόσον ο κάτοχος γνωρίζει την λαθρεμπορική του προέλευση, χωρίς να απαιτείται άλλο στοιχείο.

δημοσίευση 2012