Θαλάσσιες απειλές στη Μεσόγειο και Λιμενικό Σώμα

της Ερασμίας Μπίτσικα

Η Μεσόγειος Θάλλασσα ενέχει εκτός της μοναδικότητάς της να ενώνει τρεις ηπείρους και μίας δυναμικής που ελκύει πολιτικούς αναλυτές και στρατιωτικούς επιστήμονες από τη Δύση, με αφορμή το μεγάλο μεταναστευτικό κύμα. Επί της ουσίας, τους απασχολεί έντονα και από καιρό η μετατροπή της Μεσογείου σε εγκληματικό πεδίο, αρένα παράνομου πλουτισμού και κέντρο εμπορίας φτωχών ανθρώπων και ευάλωτων ομάδων.

Η δραματική αύξηση των τρομοκρατικών ενεργειών και οι νέες μορφές απειλών που αναδύθηκαν -διασυνοριακές επί το πλείστον- (διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, διακίνηση ναρκωτικών, λαθρομετανάστευση, λαθρεμπόριο,

τρομοκρατία, απαγωγές, παράνομη εμπορία όπλων, πειρατεία, παράνομη διακίνηση ανθρώπων, απειλές κατά πλωτών εγκαταστάσεων κλπ.) απαιτούν μακροπρόθεσμες λύσεις, διπλωματικές επαφές ουσίας, ειλικρινής ενημέρωση των πολιτών και στοχευμένες επιχειρήσεις.

Δυτικοί οργανισμοί εκπόνησης στρατηγικής αντιμετώπισης των εν λόγω παθολογικών φαινομένων, προσπαθούν με εκπαιδεύσεις και συναντήσεις να μεταδώσουν σχέδια διαχείρισης κρίσης έκτακτων περιστατικών που πλέον έχουν πάρει μόνιμο χαρακτήρα στην περιοχή.

Σε κατάσταση επιφυλακής θέτουν οι δυτικές δυνάμεις την περιοχή μας, έχοντας ως στόχους την επόμενη δεκαετία: α)την σύγκρουση με τα παράνομα δίκτυα, β) τη διασφάλιση των συνόρων και γ) το ασφαλές εμπόριο. Περισσότερο δίνεται έμφαση στην παρουσία πλωτών και εναέριων μέσων και στην ανάπτυξη βοηθητικών παραγόντων ώστε να επιτευχθούν οι ως άνω στόχοι. Θεωρώντας την Ακτοφυλακή ως τον πρώτο Οργανισμό παγκοσμίως υπεύθυνο για την θαλάσσια ασφάλεια και την περιβαλλοντική επιτήρηση, εφιστούν την προσοχή στις νέες προκλήσεις, όπως είναι η διεθνής τρομοκρατία.

Τα νέα δεδομένα της παγκόσμιας σκακιέρας είναι από την μια μεριά η κλιματική αλλαγή, η ελευθερία στο εμπόριο, η ανταγωνιστική οικονομία, η παγκοσμιοποίηση –που δημιουργεί ολοένα και μεγαλύτερη εξάρτηση μεταξύ εθνών-και οι τεχνολογικές εξελίξεις. Από την άλλη μεριά το διεθνικό έγκλημα μέσα από τις νέες εξελιγμένες μορφές του ξεπερνάει σε έσοδα τα 750 δισεκατομμύρια δολαρίων από το εμπόριο ναρκωτικών, το τράφικιν και την παράνομη 

αλιεία. Παράλληλα, πρέπει να ληφθεί υπόψη οτι τα εγκληματικά δίκτυα δείχνουν συνεχώς τάσεις να διαφοροποιούν τις φαύλες δραστηριότητές τους ως χαμαιλέοντες ανάλογα με τις συνθήκες.

• Για την επίτευξη του πρώτου στόχου, τα κράτη πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να γίνουν ολοκληρωμένες προσπάθειες συγχρονισμού των πληροφοριών και των επιχειρήσεων, καθώς αυτός ο συγχρονισμός είναι ζωτικής σημασίας για κάθε επιτυχία, όπως ακριβώς είναι η διατήρηση της αποτελεσματικής παρουσίας του ΛΣ στον εντοπισμό των δικτύων. Η ανησυχία των αμερικανών να προστατεύσουν τις εμπορικές συνεργασίες τους πιέζει τα κράτη να επικεντρωθούν σε τρεις τομείς: την κατανόηση των δικτύων και της κουλτούρας τους, την αναγνώριση και ταυτοποίηση των δικτύων, την στοχοποίησή τους και την δίωξή τους. Αυτό για την Ευρώπη και τα Μεσογειακά κράτη συγκεκριμένα σημαίνει αξιοποίηση των συνεργασιών, δημιουργία ενός καλύτερου δικτύου Λιμενικών Ακτοφυλακών για την δίωξη των θαλάσσιων απειλών και εξελιγμένες βάσεις δεδομένων με πληροφορίες/στοιχεία.
• Για την επίτευξη του δεύτερου στόχου, την ασφάλεια των συνόρων, χρειάζεται μία αμυντική στάση και μια αποτελεσματική ικανότητα στον εντοπισμό των απειλών και την προστασίας της πατρίδας. Αυτό σημαίνει βελτίωση της ευαισθητοποίησης, ιεράρχηση των απειλών, ίδρυση μιας πολυεπίπεδης άμυνας μέσα από αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων και ξεκάθαρες πολιτικές σε περιστατικά υψηλού κινδύνου.
• Ο τρίτος στόχος, η διασφάλιση του εμπορίου, επί της ουσίας, η ασφάλεια στις θαλάσσιες οδούς, επιτυγχάνεται πάλι μέσα από τη δράση του Λιμενικού Σώματος, παράλληλα όμως απαραίτητες κρίνονται στρατηγικές αποτελεσματικής διαχείρισης σοβαρών περιστατικών στη θάλασσα που απειλούν είτε την εμπορική δραστηριόττηα, το περιβάλλον ή την ανθρώπινη ζωή και από τις άλλες δυνάμεις επιβολής του νόμου.

Παράλληλα, προτείνεται η άμεση διακοπή του χρήματος από εγκληματικές δραστηριότητες, το κλείσιμο ροής σε ύποπτους τραπεζικούς λογαριασμούς, η ηλεκτρονική και μη παρακολούθηση του παράνομου χρήματος (follow the money), η αυστηροποίηση των ποινών για τους διακινητές και τους αρχηγούς των δικτύων και η εμπλοκή των πολιτών στο δίκτυο των πληροφοριών, στα πλαίσια της νομιμότητας βέβαια. Γενικότερα, συνίσταται να βρίσκονται τα κενά στα ίδια σχέδια, που σημαίνει διαρκής αξιολόγηση των πρακτικών στον επιτελικό σχεδιασμό και τις επιχειρήσεις, διαρκής αναζήτηση των “κενών”/”ευάλωτων” σημείων λόγω διαφθοράς σε οριζόντιο και κάθετο επίπεδο ή απουσίας νομικού πλαισίου και επανεκτίμηση των “μέτρων αποτελεσματικότητας” που κρίνονται κάθε φορά απαραίτητα.

Η Μεσόγειος θάλασσα αποτελεί θάλασσα επικοινωνίας και ανταλλαγής πολιτισμών εδώ και χιλιετηρίδες. Είναι λυπηρό να βλέπεις αυτήν την θάλασσα να έχει μετατραπεί σε επικίνδυνο πεδίο θανάτου και εγκληματικών πράξεων. Η Δύση πάντα ασκούσε πιέσεις στην περιοχή μας ή δημιουργούσε κρίσεις τεχνητές, για να αποσπάσει πληροφορίες, να εγκαταστήσει δίκτυα επικοινωνίας και στο τέλος «να ελέγχει» τα δρώμενα. Σήμερα, η πραγματικότητα μετατοπίζει το παγκόσμιο πολιτικό, οικονομικό και διπλωματικό ενδιαφέρον στη θάλασσά μας. Δεν μπορούμε να μείνουμε αμέτοχοι.

Πιστεύουμε ότι η ασφάλεια της περιοχής θα έρθει και θα διατηρηθεί αν ριζώσει καλά η ασφάλεια στις μεταφορές, στη ναυσιπλοΐα και αν ενισχυθεί η διπλωματία και η συνεργασία των ναυτικών δυνάμεων των χωρών που βρέχονται από την Μεσόγειο Θάλασσα. Χρειάζεται ένας ευρύς Μεσογειακός Συνασπισμός Δυνάμεων κατά του Εγκλήματος με πρωταγωνιστή τις Ακτοφυλακές. Το Λιμενικό Σώμα-Ελληνική Ακτοφυλακή μπορεί και πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις αυτές, που είναι αναπόδραστες και προβλέψιμες.

Λιμενική Ρότα, τεύχος 20